Her bir ene-ata üçin çagasynyň geljegi baradaky sorag iň möhümdir. Daşary ýurt dilini öwrenmek, çaganyň ösmeginde, şahsyýetiniň kemala gelmeginde örän möhüm orny eýeleýär. Iňlis dilini bilmek - halkara aragatnaşygyň dili ýa-da başga bir daşary ýurt dili, çaganyň gözýetimlerini giňeltmäge we dünýä düşünmegine kömek edýär.Çagalarymyzyň geljegini kerpiç bilen gurýarys. Olaryň ösmegine, bilim derejesiniñ kämilleşmegine ýakyndan ýardam bermelidir. Çagalaryň geljegi nämä bagly? Bu sowala Karlota Nelson şeýle jogap berýär:

1. Çagañyzyň gürlemegine goldaw beriň,  höweslendiriň we oňa hakyky söhbetdeşlik ýaly garaň.

Çagalaryň sesleri we yşaratlary hemişe beýle möhüm ýaly görünmeýär. Durmuş tejribesine baý hünärmenler çagalaryň gepleşigini goldamaly,  höweslendirmeli we oňa hakyky söhbetdeşlik ýaly garamaly diýýärler. Ene-atalar çaganyň seslerine we hereketlerine jogap bermelidirler we günüň dowamynda onuň bilen aragatnaşyk saklamalydyrlar. Çaganyň ululardan iki ýaşyna ýetmänkä eşidýän sözleri, esasanam olaryň sany, şol ýaşda söz düzüminiň ululygyny kesgitlär we soňra okamak endikleriniň ösmegine täsir eder. Çaga gepleşigine çynlakaý serediň we höweslendiriň.

2. Çagañyza  kitap okap beriñ.

Kiçijik çagalar henizem gürlemegi ýa-da okamagy öwrenmedik bolmagy mümkin, ýöne aslynda dogulandan öwrenmäge taýyn. Üç aýlyk ýaşynda eýýäm dünýäniň dillerinde ulanylýan her bir sesi tapawutlandyryp bilerler. Her gezek çagaňyza kitaby sesli okasaňyz, onuň sözleýişini we dil endiklerini ýokarlandyrýarsyňyz. Okanyňyzda, kitapdaky suratlara yşarat ediň, hekaýa we onuň gahrymanlary barada sorag beriň. "Näme geýýärler?" ýaly ýönekeý soraglar beriñ. Çagaňyzyň gürleýiş we dil endiklerini ösdürmäge kömek ediň. Çagalara kitap okamak diňe bir täze sözleri öwrenmäge we ýatda saklamaga kömek etmän, eýsem kitap okamaga bolan söýgüsini hem artdyrar.

3. Gündelik işlerde okuw pursatlaryny tapyň.

Çagalar üçin ulularyň gündelik işleriniň islendik biri öwrenilýär. Suwa düşmek, kir ýuwmak, nahar bişirmek ýa-da işlemek bilen meşgullanmak bolsun, bu çäreleriň hemmesi ajaýyp okuw mümkinçilikleri. Käbir hereketleri ýerine ýetireniňizde, çaganyň gürleýiş işjeňligini işjeňleşdirmek üçin näme edýändigiňizi ses bilen aýdyň. Matematikany öwrenmek, iýmit goşundylary bilen oýnamak we ylmy pikirlenmäni ösdürmek üçin dürli zatlaryň gurluşyny sesli öwrediñ. Dürli duýgulary görkezmek, çagalaryň duýgulara düşünmek ukybyny ösdürmegiň ajaýyp usulydyr.

4. Oýna çynlakaý serediň.

Kiçijik çagalar hemişe öwrenýärler. Oýun etmek bilen möhüm endiklere eýe bolýarlar. Dürli keşpleri oýnamak, özlerini başga biri hökmünde göz öňüne getirmäge we başgalaryň duýgularyna düşünmegi öwrenmäge mümkinçilik berýär. Beýleki adamlar bilen oýnanda, nobatlaryny saklamak bilen eglişik etmegi we çäreleri görmegi öwrenýärler. Oýnawaç otlusynyň kosmosda gezip biljekdigini göz öňüne getirmek ýaly hyýaly erkin oýunlar bilen meşgullanmak, çagalarda döredijiligi oýandyrýar we söz işjeňligini işjeňleşdirýär. Şeýle oýunlaryň dowamynda ýaş çagalar öz pikirlerini  dilden beýan etmegi öwrenýärler. Çagalar täze hyýaly dünýäleri göz öňüne getirenlerinde, meseleleri çözmegi we täze mümkinçilikleri tapmagy öwrenýärler.. Oýna çynlakaý serediň, sebäbi oýun möhüm okuw prosesi. Çagaňyzyň öňünde islendik enjamy mümkin boldugyça az ulanmaga synanyşyň.

5. Çagalar ussat öwrenijidir.

Kiçijik çagalar ussat öwrenijilerdir. Edýän ähli işleriňizi wizual görnüşde alýarlar. Gepleşip başlaýançalar, ýüz keşbini okamakda we sözlerde aýdylmaýan gatnaşyklary kesgitlemekde hünärmen bolýarlar.  Başgalara nähili garaýandygyňyzy ýa-da dürli ýagdaýlara we meselelere nähili garaýandygyňyzy synlamak bilen, ýaş çagalar muny ýatda saklaýarlar we wagtyň geçmegi bilen bu garaýyşlary, reaksiýalary we hereketleri durmuşynda ulanyp başlaýarlar. Özüňizi alyp barşyňyz we garaýşyňyz çaganyň şahsyýetini emele getirer.Gündelik durmuşyňyzda bu bäş möhüm maslahaty durmuşa geçirip, çaganyň geljekde gülläp ösmek mümkinçiligini ep-esli ýokarlandyrarsyňyz. Çagaňyza üstünlikli durmuş üçin iň oňat serişdeleri bermek maddy ýa-da gymmatly bilim çeşmeleri bilen hiç hili baglanyşygy ýok. Bu siziň, wagtyňyz we özara gatnaşygyňyzyň derejesi bilen baglanyşykly.

Rahmedowa Ogulsapar

Türkmen Oba hojalyk institutynyñ 4-nji ýyl talyby .