Bilim — jemgyýetiň ösüşiniň, ylmy-tehniki ösüşiň we ykdysady kuwwatyň esasy diregidir. XXI asyrda bilim ulgamynyň üstünlikli ösmegi sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylmagy bilen berk baglanyşyklydyr. Häzirki wagtda dünýäde "sanly bilim" düşünjesi diňe elektron okuw serişdelerini ulanmak bilen çäklenmän, bilim bermegiň ähli tapgyryny dolulygyna özgerdýän döwrebap konsepsiýa öwrüldi.

Türkmenistan hem hormatly Prezidentimiziň baştutanlygynda sanly bilim ulgamyny ösdürmekde uly üstünlikleri gazanýar. Bilim ulgamynda sanly özgertmeleriň ornaşdyrylmagy ýaş nesliň döredijilikli pikirlenmegini ösdürmekde, olaryň ylmy-tehniki dünýägaraýşyny giňeltmekde we dünýä tejribesine integrasiýalaşmagynda möhüm orny eýeleýär.

Sanly bilimiň ähmiýeti we mümkinçilikleri. Sanly bilim ulgamy häzirki zaman jemgyýetiniň talaplaryna laýyklykda bilimiň elýeterliligini we hilini ýokarlandyrmaga gönükdirilendir. Bu ulgam arkaly okuwçylara, talyplara we mugallymlara giň mümkinçilikler döredilýär:

• Bilim çeşmelerine çäksiz elýeterlilik: Elektron kitaplar, okuw platformalary, wideo-dersler we açyk bilim bazalary islendik ýerde, islendik wagtda peýdalanylyp bilner.
• Interaktiw okuw gurallary: Sanly synag ulgamlary, wirtual laboratoriýalar, 3D okuw modelleri we animasiýalar okatmagyň netijeliligini ýokarlandyrýar.
• Özbaşdak öwrenmegiň mümkinçilikleri: Sanly bilimiň esasy aýratynlygy okuwçylaryň öz gyzyklanmalaryna görä öwrenmek mümkinçilikleriniň bolmagydyr.

Şeýlelikde, sanly bilim diňe maglumatlary bermek däl-de, ýaş nesliň döredijilikli pikirlenmesini, logiki çözgüt tapmak başarnygyny we täze ideýalara açyklygyny ösdürýän innowasion gural bolup çykyş edýär.

Türkmenistanda sanly bilim ulgamynyň ösdürilmegi döwlet derejesindäki möhüm wezipeleriň biridir. Türkmenistanyň Bilim ministrligi tarapyndan döredilen “Sanly bilim” portallary ýurduň ähli okuw jaýlarynda giňden ulanylýar. Bu portallar arkaly okuwçylara we mugallymlara wideo-dersler, okuw resminamalary, täze metodiki görkezmeler hem-de elektron synaglar elýeter bolýar.

Bilim ulgamynda sanly özgertmeleriň üstünlikli durmuşa geçirilmegi ýurdumyzyň ösüşiniň möhüm bölegine öwrüldi. Şol özgertmeleriň arasynda aýratyn tapawutlanýan taslamalaryň biri hem "E-mekdep" sanly bilim platformasydyr. Bu ulgam Türkmenistanyň Bilim ministrligi tarapyndan döredilip, okuwçylara, mugallymlara we ene-atalara döwrebap sanly mümkinçilikleri hödürleýär.

"E-mekdep" platformasy sanly bilimi ösdürmek boýunça döwlet maksatnamasynyň çäklerinde işe girizildi. Onuň baş maksady — ýurdumyzyň ähli mekdeplerinde bilim bermegiň hilini ýokarlandyrmak, okuwçylara we mugallymlara sanly maglumat çeşmelerine elýeterliligi üpjün etmekdir.
Bu ulgam arkaly bilim bermegiň ähli tapgyrlary elektron görnüşde utgaşdyrylýar: okuw maksatnamalary, gündelikler, bahalar, synp işleri we mugallymlaryň resminamalary bir ulgamda jemlenýär.

Platformanyň mümkinçilikleri

"E-mekdep" sanly bilim ulgamynyň esasy aýratynlyklary şulardyr:

1. Elektron gündelik we žurnal:
   Okuwçylaryň okuw netijeleri, sapaklara gatnaşygyny we bahalaryny mugallymlar elektron görnüşde girizýärler. Ene-atalar bolsa bu maglumatlara onlaýn görnüşde girip bilýärler.
2. Okuw serişdelerine elýeterlik:
   Ulgamda ders boýunça elektron kitaplar, okuw sapaklary, testler, wideo-dersler we interaktiw synaglar ýerleşdirilýär. Bu okuwçylara sapaklary özbaşdak gaýtalamaga, öz yzygiderligini saklamaga mümkinçilik berýär.
3. Statistik maglumatlary seljermek:
   Ulgam arkaly okuwçylaryň netijeliligi boýunça maglumatlar awtomatlaşdyrylyp seljerilýär. Bu bolsa mugallymlara we mekdep ýolbaşçylaryna bilim bermegiň hilini kämilleşdirmäge kömek edýär.

Sanly bilimde "E-mekdep" ulgamynyň ähmiýeti. "E-mekdep" diňe elektron programma däl — ol Türkmenistanda bilim bermegiň täze medeniýetini döredýär.
Bu platforma arkaly okuwçylaryň sanly düşünjesi giňelýär, olaryň özbaşdak öwrenmek endikleri pugtalanýar. Şeýle hem mugallymlar sanly pedagogika boýunça täze tejribä eýe bolýarlar.

Bu özgertmeler diňe şäher ýerlerinde däl, eýsem welaýatlarda hem ýokary hilli bilime elýeterliligi üpjün edýär. Internet ulgamlarynyň giňeldilmegi, täze serwerleriň we maglumat merkezleriniň döredilmegi bilen sanly bilim infrastrukturasynyň binýady pugtalandyrylýar.

Sanly bilim ulgamy häzirki döwrüň ylmy-tehniki ösüşiniň möhüm ugrudyr. Bu ulgam ýaş nesliň döredijilik ukybyny, ylma bolan höwesini we sanly pikirlenme medeniýetini ösdürýär. Türkmenistanda sanly bilim ulgamynyň ösdürilmegi — ýurdumyzyň durnukly ösüşiniň, ylmy taýdan kuwwatly jemgyýetiň we halkara derejede bäsdeşlik ukybynyň möhüm kepilidir.

Sanly bilime berilýän üns, ýaşlaryň diňe bilimli bolmagyny däl, eýsem innowasiýa düşünjesine eýe, döredijilikli, tehnologiýany özleşdirýän nesil hökmünde kemala gelmegini üpjün edýär. Şeýlelikde, “sanly bilim” Türkmenistanyň geljegine gönükdirilen strategiýanyň möhüm sütünleriniň biridir.

Yhlasmyrat Nurberdiýew,
Rejep Işanow,
Halkara Ynsanperwer ylymlary we ösüş uniwersitetiniň talyplary.