Türkmenistanyň tebigy baýlyklary, olaryň arasyndaky dermanlyk ösümlikler, halkymyzyň saglygyny goraýjy, ykdysady ösüşde we senagatda ulanylyş üçin möhüm mümkinçilikleri açýan örän gymmatly çeşmeleridir. Döwletimizde tebigat we onuň baýlyklaryna bolan üns we alada, şol sanda dermanlyk ösümlikleriň öwrenilmegi we giňden peýdalanylmagy uly ähmiýete eýedir. Gahryman Arkadagymyzyň «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly ylmy-ensiklopedik eseri, bu baýlyklary hem-de olaryň saglyga we durmuşda ulanylyşyny giňden beýan etmek üçin möhüm resminama bolup hyzmat edýär.


Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri halk lukmançylygyna, şeýle-de häzirki zaman lukmançylyk taýdan uly ähmiýete eýedir. Ýurdumyz dürli tebigy şertleri bilen dünýäde ýaşaýyş üçin amatly ýerleriň biri bolup, bu ýerde ösýän ösümlikleriň köpüsi dürli saglyk meselelerini çözmekde giňden ulanylýar. Ilkinji nobatda, ýurdumyzda ösýän dermanlyk ösümlikleriň köplügi we olaryň dürli görnüşleriniň täze derman senagatynda giňden işlenilmegi aýratyn üns berilýän meselelerden biridir.


Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleriniň ulanylyş çägi örän giňdir. Halk tebipçiligi derejesinde bu ösümlikleriň köki, ýapraklary, gülüni we beýleki bölekleri dürli keselleriň bejergisinde ulanylýar. Şeýlelikde, buýan köküniň, ýandak, çopantelpek ýaly ösümlikleriň bejergi häsiýetleri giňden öwrenilip, halk arasynda dürli keselleri bejermekde peýdalanylýar. Şol sebäpli, bu ösümlikleriň saglyga berýän peýdalary biziň halkymyzyň ýaşaýyşynda aýratyn orun eýeläpdir.


Ýurduň ähli künjeklerinde ösýän buýan ýaly ösümlikleriň köki, hytaý halk lukmançylygynda we dünýäniň köp döwletlerinde ilkinji nobatdaky derman serişdesi hökmünde tanalýar. Ol, aýratynlykda, gan basyşy kadalaşdyrmak, dem alyş ýollaryny rahatlandyrmak, bedeniň dowamlylygynyň güýçlendirilmegi üçin ulanylýar. Şeýle-de, buýan kökiniň düzümi, içinde ýerleşýän glisirrizin maddasy bilen, beýleki süýji maddalardan 40 esse güýçli bolup, süýjülige garşy täsir edýär. Şu sebäpli, bu dermanlyk ösümlikleriň ulanylyşy diňe bir halk tebipçiliginde däl, eýsem, häzirki zaman derman senagatynda hem möhüm orna eýe bolýar.


Gahryman Arkadagymyzyň «Türkmenistanyň dermanlyk ösümlikleri» atly ylmy-ensiklopedik kitaby, ýurdumyzyň tebigy baýlyklarynyň dermanlyk häsiýetlerini giňden öwrenmek we ulanylyşyny has hem artdyrmakda möhüm bir wezipe ýerine ýetirýär. Kitapda görkezilen dermanlyk ösümlikler halkymyzyň saglygyna, ösüşine we ykdysadyýetiň dürli pudaklaryna peýdalydyr. Gahryman Arkadagymyzyň Hormatly Prezidentimiziň ýolbaşçylygynda, Türkmenistanyň tebigy baýlyklaryny we dermanlyk ösümlikleri ýokary derejede ösdürmek üçin alnyp barylýan işler, ýurdumyz üçin geljekde uly üstünliklere ýol açar.

Maýa GURBANOWA,
Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet
lukmançylyk uniwersitetiniň Lukmançylyk fizikasy
we informatikasy kafedrasynyň mugallymy.