Gawun agajy ― papaýa. Onuň watany Merkezi we Demirgazyk Amerikadyr. Miwesi «mämişi gün» diýip, ösýän agajy bolsa «çörek miwesi» agajy diýlip atlandyrylýar. Papaýa atanak güllüler maşgalasyna degişli bolup, şahasy bolmadyk, inçe baldaklydyr, baldagynyň uzynlygy 10 metre çenli ýetip bilýär. Häzirki wagtda papaýa Taýland, Hindistan, Braziliýa we Peru ýaly ýurtlarda köpçülikleýin ösdürilip ýetişdirilýär.

Papaýa gawuna meňzeş häsiýetleri özünde jemleýär. Bişmedik miwesiniň tagamy bolsa süýji käşiriň, kädiniň tagamyny berýär. Bişen miwesi gawunyň tagamyna çalymdaşdyr. Onuň miwesi böwürsleniň ysyny ýatladýar. Miwesiniň agramy 1-7 kilogram, diametri 10-30 santimetr, uzynlygy bolsa 45 santimetre çenli ýetip bilýär.

Papaýanyň miwesi gurak garaňky ýerde goýlanda wagtyň geçmegi bilen bişýär. Onuň miweleri pes kaloriýaly, aňsat siňdirilýän iýmit bolup, onuň düzüminde köp mukdarda belok saklanýar. Şeýle hem glýukoza, organiki kislotalar, mikro we makro elementleri, şol sanda kaliý, kalsiý, demir, B, C, A we D witaminleri bar.

Bu agajyň dermanlyk häsiýeti köpdür.Oniki barmak içegäniň ýaralaryny aýyrmakda, ýürek bulanmagy, demgysmany, bagyr kesellerini bejermekde kömek edýär we iýmit siňdiriş ýollaryna melhemdir. Süýji keselli adamlara papaýa iýmek maslahat berilýär. Umuman, onuň ähmiýetli taraplary örän köpdür.

Döwlet GURBANGELDIÝEW,
Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň 3-nji ýyl talyby.