Ahal welaýaty
logo

Soňky täzelikler:
✦ “Azerbaýjan – Türkmenistan – Özbegistan” formatynda üçtaraplaýyn duşuşyk geçirildi ✦ ✦ “Kids EXPO: ähli zat çagalar üçin” atly halkara sergi-ýarmarkasy öz işine başlady ✦ ✦ Ýaşlar Forumy – geljege barýan ýol! ✦ ✦ 12-nji awgust - Hazar deňziniň güni! ✦ ✦ Hereketleriň maksatnamalaryny milli syýasatlara ornaşdyrmagyň strategiýalary işlenilýär ✦ ✦ Durnukly ösüş maksatlarynyň 16-njy maksadyny durmuşa geçirmäge ýardam bermek boýunça ugurdaş çäreler geçirildi ✦ ✦ Awaza 2025: Parlament forumy ✦ ✦ Awaza 2025: Hususy pudagyň forumy ✦ ✦ LLDC ýurtlar boýunça BMG-niň 3-nji maslahaty dünýä metbugatynda ✦ ✦ Awazada medeniýet we sungat ussatlarynyň dabaraly konserti geçirildi ✦
Baş sahypa / Saglyk /Çişik kökli söwdek - tebigatyň eçilen dermanlyk ösümligi
  25.05.2025
331
Çişik kökli söwdek - tebigatyň eçilen dermanlyk ösümligi

Türkmen topraklary dermanlyk ösümlikler bilen baýdyr, olardan biri hem çişik kökli söwdekdir. Bu ösümlik aýratynlygy we täsirli derman häsiýetleri bilen halk lukmançylygynyň möhüm bölegine öwrüldi. Çişik kökli söwdek esasan 15-25 santimetr aralygynda boý alýan köpýyllyk otjumak görnüşinde bolup, ýerli çägelerde seýrek duşýar. Ol esasy belentligi 200-300 metr aralygynda, daşly we çägeli topraklarda ösýär.


Ösümlik maý–iýun aýlarynda gülleýär, iýul–awgust aýlarynda bolsa miweleýär. Onuň köki kluben görnüşinde we dikdir, gülbalynyň şekli ýarym aýa meňzeýär. Bu aýratynlyklar ony beýleki söwdeklerden tapawutlandyrýar.


Çişik kökli söwdegiň himiki düzümi baý bolup, dürli dermanlyk maddalary öz içine alýar: triterpenoidler, fenolkarbon turşusy, efir ýaglary, witaminler we alkaloidler. Bu serişdeler ýürek-damar kesellerini bejermekde, dem alyş ýollaryny güýçlendirmekde, öýken sowuklamalary we siňňilleri aýyrmakda ulanylýar. Halk lukmançylygynda söwdegiň ýapraklaryndan taýýarlanan gaýnatmalar köplenç derman hökmünde ulanylýar. Şeýle taýýarlyklar gündelik saglygy goraýşyň wajyp bölegi bolup durýar.


Ýöne çişik kökli söwdegi ulanmazdan öň, hünärmen lukman bilen maslahatlaşmak möhümdir, sebäbi ösümlik käbir ýagdaýlarda zyýanly bolup biler. Türkmenistanyň çägindäki seýrek ösümlikleriň biri bolup, onuň tebigy goragynyň üpjün edilmegi zerurdyr. Şeýle ösümlikleri ösdürip ýetişdirmek we halk arasynda giňden wagyz etmek milli saglyk ulgamynyň ösüşine has hem goşant goşýar.


Çişik kökli söwdek — tebigatyň bize beren gymmatlylygy, saglygymyzy berkitmegiň ýoly. Onuň peýdaly häsiýetlerinden akylly-başly peýdalanyp, lukmançylykda we durmuşda ulanmak biziň sagdyn durmuşymyzyň möhüm şertidir.
 

Merjen AGADURDYÝEWA,
Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň
Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň mugallymy.