Pikirleniñ! Häzirki wagtda islendik harytda özüne çekiji zatlaryň biri-de önümiň markasy ýa-da brendi. Bu isleg ozalam şeýle häzir hem şeýle, soňlugy bilen hem şeýle bolar. Emma brendiň ilkinji ýüze çykmasy bolsa häzirki gyzyklanýan zadymyzyň esasy sebäbi. Diýmek, gyzyklanmamyzyň döreýşi-de gyzykly bolmaga çemeli.

Aslynda marka, bir satyjynyň gowylygyny ýa-da hyzmatyny beýleki satyjylaryňkydan tapawutlandyrýan at, termin, dizaýn, nyşan ýa-da başga bir aýratynlykdyr. Markalar, söwda, marketing we mahabatda tanamak we iň esasysy, markanyň müşderileriniň, eýeleriniň we paýdarlarynyň peýdasyna kesgitlenen obýekt üçin marka paýnamasy hökmünde baha döretmek we saklamak üçin ulanylýar.

Käbir çaklamalara görä marka ýa brend sözi miladydan öňki 2700-nji ýylda gadymy müsürliler tarapyndan ulanylandygyny belleýärler. Ýagny olar öz mallaryny we gullaryny beýleki bir satyjydan hem-de ulanyjy eýesinden tapawutlandyrmak niýeti bilen bellik edipdirler (häzirki wagtda bu ýagdaý çopanlaryň, padymanlaryň we ş.m. mallar bilen meşgullanýan adamlaryň  arasynda tagma, alyk ýaly bellikler ulanylýar). Olar mallarynyň derisine gyzgyn demiri basmak bilen galýan şekil bilen tapawutlandyrypdyrlar. 

Häzirki wagtda bolsa marka şahsyýeti aňladýar, şonuň üçin "marka" indi sarp edijiniň kabul edip biljek gymmatlyklaryny we wadalaryny teklip edýär. Wagtyň geçmegi bilen nebit, çakyr, kosmetika we balyk sousy ýaly satuwda hödürlenýän gaplamalaryň we harytlaryň has giň gerimine ýaýrady (hyzmatlar, hukuk, maliýe,  lukmançylyk, syýasy partiýalaryň  atlary hem giňden ýaýrady).

Häzirki zaman döwründe, marka düşünjesi, müşderileriň aňynda ýatdan çykmajak täsir galdyrmagy maksat edinýän bir kompaniýany ýa-da önümi bäsdeşlerden tapawutlandyrmaga kömek edýän marketing we aragatnaşyk usullary we gurallary dolandyryjy tarapyndan ýerleşdirilmegi öz içine alýar. Markanyň gural gutusyny emele getirýän esasy komponentler, markanyň şahsyýetini, şahsyýetini, önüm dizaýnyny, marka aragatnaşygyny (logotipler we söwda bellikleri ýaly), markanyň habardarlygy, marka wepalylygy we dürli marka (marka dolandyryş) strategiýalaryny öz içine alýar.  Köp kompaniýalar 21-nji asyrda önümleriň birnäçe görnüşini tapawutlandyrmak üçin köplenç az zat bar diýip hasaplaýarlar. Şonuň üçin marka, önümi tapawutlandyrmagyň  hataryna girýär.  Marka eýeleri bolsa,  paýdarlaryň bahasyny döretmek üçin öz markalaryny üns bilen dolandyrýarlar. Marka baha bermek, bir marka pul bahasyny kesgitleýän dolandyryş usulydyr.

Ýeri, siz öz markaňyzy haçan döredýäňiz?! Hemişe sizi ýatladyp durjak gowy niýetli brendiňiziň üstünde işlemäge taýýarmy?

Arzuw AKMURADOWA,
Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň
Gidromelorasiýa we oba hojalygyny mehanizmleşdirmek fakultetiniň
I ýyl talyby.