Pawloniýa iň çalt ösýän agaçlaryň biri hasaplanýar. Bu günki günde köpçülik üçin täzelik bolan pawloniýadan dünýäde dekoratiw agaç hökmünde köçeler, dynç alyş mesgenler, seýilgähler, landşaft mesgenlerinde giňden peýdalanylýar. Bedeni çynar agajyna, boýy derek agajyna meňzeş bolan bu agajy köpdürli pudaklara peýda getirýär. Ol gülläninde balarylar üçin amatly nektar çeşmesidir.

Güllerinden kosmetika senagatynda giňden peýdalanýarlar. Aprel-maý aýlaryna gabat gelýän gülleýiş döwrüne eýe bolan bu agaçdan bir möwsümde bir sany balary maşgalasy 10-15 kilogram bal ýygnap bilýär. Pawloniýa plantasiýalarynda balary maşgalalaryny idetmek işi ýola goýulsa, bu agajyň bir gektaryndan 5-6 ýylda müň kilogramdan gowrak ýokary hilli bal almak mümkindir.

Ýene bir aýratynlykly tarapy: pawloniýa agajynyň gülleri beýleki agaç görnüşleriniň gülleri ýaly allergiýa gozgaýan häsiýete eýe däldir. Gülleýiş döwründe özünden ýakymly ys bölüp çykaryp, daşky gurşawyň hapalanmagynyň öňüni almakda möhüm ähmiýete eýedir.

Pawloniýa agajynyň ýapraklary örän uly bolup, adatça, 70 santimetre çenli ýetip bilýär. Gurak yssy döwürlerde bolsa kölegesi salkyn, jana ýakymly hasaplanýar. Sowuk düşüp başlanda pawloniýa hem beýleki agaçlar ýaly ýapraklaryny dökýär. Onuň guran ýapraklaryny ot–iým hökmünde ulanmaklyk mallar üçin has ýokumly iýmit bolup hyzmat edýändir. Agaç ýapraklaryndan we şahalaryndan ýygnalan çykyndylardan köp mukdarda bioýangyç hem almak mümkindir.

Imperator agajy, Melike agajy ýaly atlary bilen meşhur Pawloniýanyň dörän ýeri Günorta we Günorta-Gündogar Aziýa ýurlary hasaplanýar. Esasan, Hytaý we Ýaponiýa döwletlerinde pawloniýa agajyny köpeldip, ondan mebel önümleri ýasalýar. Dünýäde pawloniýanyň 12 sany ýabany görnüşleri bolup, olaryň 11-si Hytaýda ösdürilýär. Ýaponiýada bolsa çemçeden başlap, stola, gaýykdan başlap ýaşaýyş jaýlaryna çenli hemme zatlar pawloniýa agajyndan taýýarlanýar.

Bu ösümlik hakykatdan hem köpdürli ähmiýetli häsiýetlere eýe bolup, ýeňil bolmagyna garamazdan, örän berk we çeýe agaçdyr. Agajyň suwa çümüp gitmeklige garşylygy ýokary dereje bolanlygy üçin ol suwa salnanda aşak çökmeýär we çüýräp zaýalanmaýar. Şonuň üçin köp ýurtlarda ondan gaýyk, dürli saz gurallary we mebel önümlerini öndürmeklik ýola goýlandyr. Esasy aýratynlykly taraplarynyň ýene biri pawloniýa agajynyň ýokary temperaturada hem ösüp bilýänligidir.

Kerwen HAÝYTMYRADOW,
Türkmenistanyň Döwlet energetika institutynyň 3-nji ýyl talyby.