Türkmen halky saza uly sarpa goýýar. Saz diňe milliligi bolman, eýsem ýürek awusydyr. 72 saz guralynyň her biriniň çykarýan sesi gadym döwrüň özboluşly beýanyny görkezip, ýatlanyp durýar. Gadymy döwürlerde türkmenleriň dilden çykmaýan sözleriň beýany saz boldy. Meselem: gopuz öz inçe we mylaýym sazy bilen gynanjy beýan edýär.  

Saz kalbyň owazasy, ruhuňşatlykly galkynmasy. Saz adama çuňňur täsir edýär. "Şükür bagşy" powestinde hem bagşynyň sazy diňe bir onuň dutarynda çykman, eýsem onuň kalbynyň törinden çykýar. Şonuň üçin hem Şükür bagşynyň sazy halkyna çuňňur täsir edýär, ruhuny galkyndyrýar. Şükürin kakýan tarlary halkyň göwün tarlary bilen seslenýär. Hut şonuň üçin hem hanyň gyrnagy bolup, ýören ýedi ýyl öň alyp gaçylyp getirilen ýönekeý türkmen gyzy sazy diňläp otyryp bilmeýär: ol birdenkä el bilen parahat galdyrylan ýaly bolup, oturan ýerinden zowwe galýa-da, hemmäniň gözüniň öňünde sömelip durýar. Onuň gözlerinden ýaş boýurdap dökülýärdi. Saz şeýle bir gudratly adamy özünde habarsyz hala getirmegi başarýar. Hawa, saz adam döräli bäri dowam edip gelýän gudratdyr.

Aý­dym-saz äle­mi­niň us­sat­la­ry­nyň her bir aý­dym-sa­zy uly yh­las bi­len dö­re­den­dik­le­ri mä­lim ha­ky­kat­dyr. Meş­hur sa­zan­da Myl­ly Täç­my­ra­do­wyň şä­girt­le­ri­ne: “Bir sa­zy dö­ret­mek bir da­rag­ty ös­dü­rip ýe­tiş­di­ren­çe bar­dyr, hat­da on­da­nam kyn­dyr, azap ediň” di­ýen söz­le­ri, Sa­ry bag­şy ýa­ly ha­ly­pa­la­ryň: “Türk­me­niň aý­dym-sa­zy bör­ňül­däp ýa­tan aka­ba­dyr, aza­by­ny çek­me­seň, on­dan sa­ňa agyz­su­wam ýet­mez” di­ýen pent­le­ri yk­ba­ly­ny sun­gat äle­mi­ne bag­lan adam­lar üçin he­mi­şe­lik dur­muş ýö­rel­ge­si bo­lup­dyr. Gul­gel­di us­sa, Aman­gel­di Gö­nü­bek, Şü­kür bag­şy, Kel bag­şy, Hal­ly bag­şy, Päl­wan bag­şy, Mag­tym­gu­ly Gar­ly, Oraz Sa­lyr, Päl­wan bag­şy, Hy­dyr bag­şy, No­bat bag­şy, Dur­dy My­rat, Öre Şyh … ýa­ly asyr­la­ryň or­ta çy­ka­ran us­sat­la­ry­nyň çe­ken zäh­me­ti ne­ti­je­sin­de, türk­men aý­dym-saz­la­ry kä­mil­lik de­re­je­si­ne eýe bo­lup­dyr.

Hä­zir­ki döw­rüň ga­za­nan­la­ry, Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň ýo­la goý­ýan dün­ýä nus­ga­lyk iş­le­ri, eziz top­ra­gy­my­zyň gül­leý­şi, adam­la­ryň bag­ty­ýar dur­mu­şy, dün­ýä açyl­ýan dost-do­gan­lyk, ag­zy­bir­lik, pa­ra­hat ýa­şa­ýyş dur­mu­şy­myz ol çeş­mä­niň üs­tü­ni ýe­tir­ýär. Ne­ti­je­de, bu gün­ki gün Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň baş­lan­gy­jy bi­len türk­men aý­dym-saz­la­ry­nyň owa­zy dün­ýä­niň dört kün­jün­de ýaň­lan­ýar.

Ramazan HEMRAKULYÝEW,
Türkmenistanyň Döwlet energetika
institutynyň talyby.