Telemedisinanyň ösmegi, saglygy goraýyş ulgamyny has elýeterli, täsirli we giňeldilip boljak görnüşde öwrülşige itergi berdi. Dünýäde saglyk hyzmatlarynyň artýan harajatlary, kämilleşýän tehnologiýalar we dürli ýokanç we ýokanç däl keselleriň ýaýramagy ýaly meseleler telemedisinanyň ähmiýetini häzirki global dünýäde artdyrdy. Telemedisina, saglyk hyzmatlaryna çäkli elýeterliligi aradan aýyrmak, saglyk netijelerini gowulandyrmak we umumy saglyk hyzmatlarynyň hilini ýokarlandyrmak üçin möhüm rol oýnaýar.

Telemedisina, saglyk hyzmatlaryna elýeterliligi ýokarlandyrmaga uly kömek edýär. Merkezi saglyk öýlerinden uzakda ýerleşýän ilat üçin telemedisina saglyk hyzmatlaryna çalt we elýeterli görnüşde girmek mümkinçiligini üpjün edýär. Türkmenistanda hem, uly sebitleriň we obalaryň ilatynyň saglyk ýagdaýyny gowulandyrmakda, telemedisinanyň bu ugurdaky ähmiýeti has giňeldilýär.

Ýurdumyzda welaýatlardaky we obalarda ýaşaýan adamlara, telemedisinanyň mümkinçilikleri arkaly lukmançylyk maslahatlary hödürlenýär. Telemedisina, ýagdaýy agyr bolan ýa-da ýöriteleşdirilen lukmançylyk kömegine mätäç bolan adamlara has çalt we elýeterli hyzmatlary berip biler.

COVID-19 pandemiýasy, telemedisinanyň jemgyýetçilik saglygy goraýşynda möhüm rol oýnandygyny görkezdi. Pandemiýanyň başyndan bäri, telemedisina saglyk işgärleriniň we ilatyň howpsuzlygyny üpjün etmek üçin esasy serişdelerden biri boldy.  Telemedisina, şeýle hem kesellere gözegçilik etmekde möhüm wezipe oýnaýar. Ýokanç keseller ýa-da epidemik ýagdaýlar ýüze çykan ýagdaýda, ilatyň saglygy baradaky maglumatlary gysga wagtda yzarlamak, öňünden alada etmek üçin telemedisina giňden ulanylýar. Jemgyýetçilik saglygy goraýşynyň öňüni almakda telemedisina hem möhüm orny eýeleýär. Telemedisina arkaly öňüni alyş çäreleri has aňsat we çalt geçirilýär. Mysal üçin, adamlar telefon ýa-da internet arkaly saglyk barada maslahat alýarlar, has soňra ýakyn saglyk merkezlerine baryp bejergi alýarlar.

Aýratyn ugurlarynyň biri, telemedisinanyň psihologiki saglyk boýunça hyzmatlarydyr. Häzirki wagtda telemedisinanyň psihologiýa we mental saglyk boýunça hyzmatlary giňden ulanylýar. Şeýlelik bilen, ýaşlar ýa-da agyr ýagdaýda bolan adamlar üçin wideo aragatnaşyk ýa-da telefon arkaly maslahat almak mümkinçiligi döredilýär. Telemedisina, şeýle hem keselleriň yzarlaýşyny has aňsatlaşdyrýar. Maglumatlar tiz we elýeterli görnüşde saklanýar, şeýle hem, her bir adamyň saglyk ýagdaýy gözden geçirilýär. Bu ulgamyň kömegi bilen, lukmanlar keselleriň öňüni almak we olaryň ösüşini görkezmekde has täsirli bolup biler.

Telemedisina, saglyk ulgamyna täze ugurlar açýar we jemgyýetçilik saglygy goraýşynyň möhüm bir bölegine öwrülýär. Bu ulgamyň täsiri we peýdalary, saglyk hyzmatlaryny has elýeterli we ýeňil ýerine ýetirmäge kömek edýär. Telemedisina arkaly saglyk ulgamyna girýän täze çözgütler, Türkmenistanyň we beýleki döwletleriň saglyk ulgamlarynyň geljegini has güýçlendirer. Jemgyýetçilik saglygy goraýşyny ýokarlandyrmak üçin bu tehnologiýalaryň has giňden ulanylmagy zerur bolup durýar.

Mähri Daňatarowa

Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň
Döwlet lukmançylyk uniwersitetiniň lukmançylyk
fizikasy we informatikasy kafedrasynyň mugallymy.