Taryhdan belli bolşy ýaly, grek çeşmelerinde «Margiana», gadymy pars ýazgylarynda «Marguş», «Awesta» kitabynda bolsa «Mouru», orta asyrlarda «Horasan şäherleriniň enesi» ady bilen tanalýan Merw dünýäniň gadymy medeniýet ojaklarynyň biri hasaplanýar. Ol Türkmenistanyň günorta-gündogarynda ýerleşip, Beýik Ýüpek ýolunyň möhüm duralgasy bolupdyr.

Şäheriň 2500 ýyllyk taryhy bar. Dünýäniň köp ýurtlaryna syýahat eden IX asyryň meşhur arap taryhçysy we geografy al-Ýakub «Ýurtlar hakynda kitap» atly işinde Merwiň Horasanda iň meşhur şäherdigi barada ýazýar.

Ýeri gelende bellesek, şäheriň gülläp-ösen döwri XI-XII asyrlara degişlidir. Erkgala, Gäwürgala, Soltangala, Abdyllahangala ýaly galalaryň hersiniň arkasynda hanlaryň şöhratly taryhy ýatyr. Häzirki döwürde ol ýerler dünýäniň arheologlary üçin hakyky hazynadyr. 1999-njy ýylda bahasyna ýetip bolmajak bu ýadygärlikler toplumy ÝUNESKO-nyň Bütindünýä mirasy sanawyna goşuldy.

Merw käwagtlar uly imperiýalaryň paýtagty, käwagtlar söwda, harby we administratiw merkez bolupdyr. Ol Seljuklar döwründe dünýädäki iň uly şäherleriň hataryna goşulýar. Arheologiki taýdan Merw dünýäniň iň uly we iň gymmatly ýadygärlikleriniň biri hasaplanýar.

Merwiň meşhur kitaphanalary hem dünýä alymlaryny özüne çekipdir. IX asyryň aýaklarynda we X asyryň başlarynda halyf Harun ar-Reşidiň özi dünýäde seýrek duş gelýän kitaplary okamak üçin Merwe birnäçe gezek gelipdir. Merwiň orta asyrlar döwrüniň kitaphanalary ylmyň-bilmiň ösmegine uly itergi beren ylmy ojaklar bolupdyrlar. Şol bir wagtyň özünde olar türkmen ylmynyň, medeniýetiniň we sungatynyň hem naýbaşy sahypalaryny emele getirýärler.

Oguljeren NURGELDIÝEWA,
S.A.Nyýazow adyndaky Türkmen oba hojalyk uniwersitetiniň 3-nji ýyl talyby.