Köp janly görnüşler üçin ýaşaýyş üçin esasy ýer bolup hyzmat edýän uly we çuň ummanlar syrlardan doly. Ummanlar taryhy döwürlerden bäri adamzadyň ünsüni özüne çekip gelýär. Hat-da ummanlaryň täsir galdyryjy we syrly gurluşy, dünýä belli alymlary hem oýa batyryp gelýär. Ummanlar hakda henizem jogapsyz soraglar örän kän.

Ummanlar baradaky käbir gyzykly maglumatlar:

- Ýagtylyk diňe ummanyň üstünden 200 metr çuňluga düşüp biler. Ummanlarda 200 metrden aşakda garaňkylyk höküm sürýär;

- Ummanlaryň 95%-i entek doly açylmadyk. Gözleg yzygiderli dowam etse-de, ululyklary sebäpli ummanlaryň diňe 5%-i doly öwrenildi;

- Ummanlarda gözlegleri kynlaşdyrýan iň möhüm faktorlaryň biri, suwuň basyşydyr. Sebäbi soňky tehnologiýalar hem birnäçe kilometr çuňlukdan soň öz işini bes edýär;

- Ummanlar janly bakteriýalardan doly. Köpüsi zyýansyz. Ýöne ummanda adamlara zyýanly bakteriýalar we wiruslar has köp;

- Gynansagam, ummanlarda millionlarça tonna zibil we galyndy bar.  Aslynda zyýanly bakteriýalaryň köpelmegine şu hapalar we galyndylar sebäp bolýar;

- Ummanlar görnüşi ýaly asuda däl. Munuň tersine, olaryň gorkunç sesleri bar. Näçe çuňluga gitseň, sesler şonça-da gaty eşidilýär;

- Ummanlarda 20 million tonnadan gowrak altyn bar;

- Ummanlar alýan kislorodymyzyň takmynan 70% -ini öndürýär.

Begençmyrat PÄLWANOW,

Döwletmämmet Azady adyndaky 
Türkmen milli dünýä dilleri 
institutynyň talyby.