Ahal welaýaty
logo

Soňky täzelikler:
✦ Türkmeniň goşa ganaty ✦ ✦ Ýaşlar baýragy ― ýaşlygyň serpaýy ✦ ✦ Türkmen-özbek medeni gatnaşyklarynda täze sahypa ✦ ✦ Ýaşlar syýasaty — beýik ösüşleriň badalgasy ✦ ✦ Binagärlikde milliligiň we gözelligiň sazlaşygy ✦ ✦ Aşgabatda "DevFest 2024" tehnologiýa festiwaly geçirilýär! ✦ ✦ II Türkmen — Özbek forumynda täze ylalaşyklar gazanyldy ✦ ✦ Türkmenistan Hytaýyň hakara söwda sergisine gatnaşmaga çagyryldy ✦ ✦ Aýdym-saz ynsanyň göwün syrdaşy ✦ ✦ Ylym-bilim – ösüşiň kämil çeşmesi: ýaş nesillere ylym-bilim bermegiň täze usullary ✦
Baş sahypa / Jemgyýet /Garagum sährasynyň ekosyýahatçylygy guramakdaky ähmiýeti
  12.04.2021
656
Garagum sährasynyň ekosyýahatçylygy guramakdaky ähmiýeti

      Syýahatçylyk pudagynyň ekosyýahatçylyk görnüşini guramak üçin  ýurdumyzda tebigatyň ajaýyp ýerleriniň ençemesi bardyr. Häzirki wagt-da, şol  ajaýyp tebigy ýadygärlikleriň birnäçesini ÝUNESKO-nyň Bütindünýä  mirasynyň sanawyna girizmek boýunça işler alnyp barylýar. Şeýle ýerleriň biri  hem, aňyrsyna-bärsine göz ýetmeýän Garagum sährasydyr. Bu barada Hormatly  Prezidentimiz özüniň Bitarap Türkmenistan atly kitabynda: ,,ÝUNESKO-nyň  Bütindünýä mirasynyň sanawyna ýurdumyzyň tebigy  taýdan gözel künjeklerini  girizmek babatda-da işler alnyp barylýar. Muňa Bathyzyň we Köýtendagyň  ajaýyp tebigatyny özünde jemleýän goraghana zolaklary, dünýäniň iň uly  çölleriniň biri – Garagum çöli degişlidir.” diýip, belläp geçýär. Bu sözleri  okanyňda Garagum sährasynyň syýahatçylyk baýlygy hökmünde ähmiýetiniň  ýokarydygyna göz ýetirmek bolýar.  Garagum sährasy  ýurdumyzyň  ýer  üstüniň  80%-ne golaýyny eýeleýär. Onuň  umumy  tutýan  meýdany  350 müň  inedördül  kilometre ýetýär. Garagum sährasy gündogarda Amyderýanyň çep kenaryndan  gaýdyp, günbatarda tä Hazar deňziniň bäri kenaryna çenli, demirgazykda  Üstýurt gyrlarynyň bäri eteginden gaýdyp günortada Köpetdagyň gerişlerine  çenli aralykda ýaýylyp ýatan ýeri eýeleýär.

        Garagum sährasy öz çäginde üç bölege bölünýär. Ýagny olar: Merkdezi  Garagum, Üňüz aňyrsy Garagum we Günorta-Gündogar Garagum diýen  böleklere bölünýär. Garagum sährasynyň taryhy barada aýdanyňda onuň häzirki  tutýan çäklerini Hazar deňziniň eýeländigini barada taryhy çeşmeler maglumat  berýär. Bu maglumatlara çölden tapylan balykgulaklar şaýatlyk edýär. Bu çölüň  esasy aýratynlygy haýwanat dünýäsi bilen bir hatarda ösümlik dünýäsine hem  baý bolmagydyr. Garagum çölünde ösümlikleriň köp bolmagy öň çöliň deňziň  düýbi bolandygy bilen düşündirilýär. Ösümlik dünýäsine baý bolandygy sebäpli hem Garagum çölüni sähralyk diýip hem atlandyrylýar. Bu ýerde:ojar, sazak, jerkez, çogan, gandym, borjak  ýaly gyrymsy agaçlar  ösýär. Garagum  çölünde  çäge-çagylly, ownuk  gips  daşly,  toýunly we  toýunsow,  şor  çöllere  gabat  gelinýär. Umuman aýdanyňda Garagum  sährasy  göneşli  howa  baýdygy, geň-enaýy ösümlik we haýwanat düýäsiniň aýratylygy bilen ekosyýahatçylygy  guramaga uly  şertler döredýär.

        Bu ýerdäki ösümlikler  adamyň saglygyna belli bir derejede özüniň oňaýly  täsirini ýetirýär. Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe Hormatly Arkadag  Prezidentimiziň ylym-bilimi ösdürmek, daşky gurşawy goramak boýunça alyp  barýan ekologiýa syýasaty mähriban Watanymyzyň ajaýyp tebigatyny  öwrenmek üçin amatly şertleri döretýär. Şu syýasatdan ugur alyp, ýurdumyzda  seýrek duşýan we  ýitip  barýan ösümlikleriň, haýwanlaryň sanyny dikeltmek  boýunça uly işler amala aşyrylýar. Ýurdumyzyň biodürliligini gorap saklamak, köpeltmek, geljekki nesillere ýetirmek şu günki güniň wajyp meseleleriniň  biridir. Şu maksat bilen, Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly  Berdimuhamedow  2013-nji ýylyň 18-nji iýulynda Garagum çöliniň merkezinde ,,Bereketli Garagum” Döwlet tebigy goraghanasyny döretmek hakyndaky taryhy karara gol çekdi. Garagum sährasynyň tebigy gözelligini öwrenmekde, baýlaşdyrmakda we ol ýerlerde syýahatçylygy ösdürmekde bu döredilen goraghananyň uly ähmiýeti  bardyr.

        Garagum sährasynyň çäginde ýerleşýän tebigy täsinlikleriň esasylarynyň  biri Derweze täsinligi bolup, ol  ýurdumyzyň raýatlarynda şeýle-de daşary  ýurtly syýahatçylarda uly gyzyklanma döredýän ýerleriň biridir. Derweze täsinligi häzirki wagtda ,,Garagumyň ýalkymy” diýlip atlandyrylýar. 1971-nji  ýylda nebit-gaz gözleýjiler tötänden gaz käniniň üstünden barýarlar. Ol ýerde  burawlaýyş işleri geçirilende ini 70 metrlik  aşagy boşluk bolan giň çukur  emele  gelipdir. Şondan bäri 40 ýyldan gowrak wagt geçsede Garagumyň  jümmüşindäki  Aşgabada 350  km,  Derwezä  bolsa  35 km.  aralykda  ýerleşýän  bu  çuňlukdan  gaz  çykýar. Ýöne ol  ýeri burawlap  bolmansoň  geologlar  ony  ýakyp  goýmagy  makul  bildiler. Bu  täsin ýeri  özboluşly  çöl wulkany diýip   hem  atlandyrmak  bolar. Bu özboluşly çöl täsinliginiň hem syýahatçylyk pudagyny ösdürmekdäki  ähmiýeti  uludur.

    Umuman aýdanyňda Garagum sährasy häzirki wagytda şeýle-de geljekde  hem, öziniň  ekologiki  aýratynlygy, adamyň jan saglygyna  peýdalylygy , arassa  güneşli howasy ýaly aýratynlyklary bilen Türkmenistan döwletimiziň  syýahatçylyk  pudagyny  ösdürjek, esasy  tebigatyň  ajaýyp  ýerleriniň  biridir.