Aslynda "miras" diýen düşünjäniň many gönezliginde ösüp gelýän ýaş nesilde halkymyzyň umumadamzat medeniýetine goşan ruhy, edebi gymmatlyklaryna gyzgyn söýgi we buýsanç döretmek, olary gorap saklamak, wagyz etmek, ýaşlary gözellikler älemine aralaşdyrmak ýaly asylly ýörelgeler ulgamy goýulýar. Ata-balarymyz asyrlaryň dowamynda ýaşaýyş-durmuşynyň talaplarynda pähim-parasady bilen amaly-haşam sungatynyň dünýä nusgalyk eserlerini-nepis halylary, gelin-gyzlaryň gymmatly şaý-seplerini, milli lybaslaryny, binagärlik sungatynyň gümmezli desgalaryny döredip, biziň şu günümize getirdiler. Şu gymmatly baýlygyň üstüni täze eserler bilen doldurmaga ukyply ýaşlary terbiýeläp ýetişdirmek biz, bilim işgärleriniň esasy wezipeleriniň biridir.
Ýokary derejeli rus dili we edebiýaty mugallymy hökmünde okuwçylaryma dünýä halklarynyň medeni mirasynda gazananlaryny olaryň asyl nusgalarynyň şekillerinde we ýazgyly beýanlarda düşündirýärin. Şunda dünýä halklarynyň medeni mirasynyň gymmatlyklaryny milli mirasymyzyň nusgalarynyň aýratynlyklary bilen deňeşdirme usulyny ulanýaryn.
Çagalarda halkymyzyň medeni mirasynyň gymmatlyklaryna söýgi döretmekde 2013-2014-nji okuw ýylyndan "Türkmenistanda on iki ýyllyk umumy orta bilime geçmegiň Konsepsiýasyna" laýyklykda, okuw maksatnamasyna täze dersleriň altysy girizildi. Men şolaryň arasyndan özüňi alyp barmagyň medeniýeti, dünýä medeniýeti dersini hem okadýaryn.
Dersiň okuw maksatnamasynyň talaplaryna laýyklykda, maşgalada, mekdeplerde, medeni ojaklarda goýulýan edebi oýunlara tomaşa etmekde we köpçülik ýerlerinde özüňi alyp barmagyň edep kadalaryny berjaý etmek medeniýetliligi aňladýar. Medeni mirasy baýlaşdyrmakda sowatlylyk bilen birlikde tebygy zehin we ukyp-başarnyk zerurdyr.
Döredijilik adamsy hemişe gözlegde bolmaly. Çagalary döredijilige çekmegiň örän köp usullaryny pedagogika ylmy bize ýadawsyz öwredýär. Bu wezipäni orta mekdebiň binýadynda amala aşyrmakda, esasan, gurnak işleriniň üstüne ýüklenilýär. Mekdeplerde bolsa aýdym-saz, tans, edebiýat, taryh, biologiýa, tikinçilik, halyçylyk, ussaçylyk we beýleki gurnaklara okuwçylar çekilýärler. Şularyň daşyndan täze girizilen dersler boýunça okuwçylaryň döredijilik ukyplaryny ösdürmekde mugallymlar okuwdan boş wagtlary dürli görnüşli çäreleri geçirýärler.
Özüňi alyp barmagyň medeniýeti, dünýä medeniýeti dersinden döredijilige yhlasly okuwçylar toparyny döretdim. Bu adaty gurnak däl-de, ony "medeniýet merkezjigi" diýip atlandyrdyk. Biziň medeniýet merkezjigimize, esasan, ýokary synplaryň okuwçy gyzlary gatnaşýarlar. Olary häzirki zamanyň ruhuna laýyklykda, gelin-gyzlarymyzyň milli lybaslaryny gurjaklara geýdirmek bilen bezemegiň täze döredijilik usulyýetine çekmegi maksat edinip, okuwdan boş wagtlarym öýde bu işiň täze usulyýetini döretdim.
Gurjagy bezemek juda ownuk iş. Ozaly bilen, gurjaga owadan matadan lybasjyk tikilse göze gelüwli bolýar. Türkmeniň gyrasaryly ketenisi gurjagyň egninde oňat oturýar. Üstesine-de gözüň ak ýagyny iýip barýan gyrmyzy, ýiti gyzyl, tolkun atýan maýsalary ýatladýan ýaşyl, asman öwüşginli, deňiz reňkli we beýleki görnüşlerine älemgoşar öwüsýän nagyşlar salynsa, olaryň bezegi ýetýär.
Köýnege nagyşly ýaka oturtýaň weli, ýene-de bir zat ýetmeýän ýaly. Onuň hem çözgüdini owadan şaý-sepleri dakyp, bezeýäň weli, gurjak nazaryňy biygtyýar özüne çekýär. Ine, şeýle edilende bezelen gurjak halkymyzyň milli mirasynyň neneňsi derejede döredilýändiginiň usulyýetine aralaşdyrýar. Bu ýagdaý okuwçylarymy döredijilige has-da işjeň çekýär, görnüşi neneňsi edeniňde ondan-da gowy etmäge ruhlandyrýar.
Keşdeli köýnegiň üstünden dürli nagyşlar bilen bezelen don geýdirýäň weli, gurjak has-da göze gelüwli görünýär. Donuň uzaýan ýakalaryna we aýlawly etegine salynýan "kürte goçak", "darak göçak", "gülýaýdy", "teňňejik" we beýleki nagyşlar salnyp täze bir ajaýyp görnüş emele getirilýär. Köýnegiň we donuň reňkleri meňzeş bolup, nagyşlary dürli ululykda dürli sapaklaryň sazlaşygynda salnanda gurjakdan gözüňi aýyrmak kyn. Şeýle gurjaga owadan tahýa geýdirip, dör-dörüm saç goýýarys welin, türkmeniň bezemen gyzy göz öňüňde janlanýar.
Ene-mamalarymyz üst-başy tämiz, milli lybasly, mylaýym gylykly, ýeriň gaýmagyny bozman assa ýöreýän owadan gyz-gelinleri bezelen gurjaga meňzedýärler. Munuň özi ýöne ýerden däl. Şu ýerde gurjak gözelligiň, owadanlygyň nusgasy hökmünde öňe çykarylýar. Bu düşünjäni pedagogikanyň galyplaryna salanymyzda, gurjak halkymyzyň milli mirasyna okuwçylarda çuňňur söýgi döretmek bilen birlikde, özüňi köpçülik ýerlerinde medeniýetli alyp barmagyň ygtybarly serişdesine öwrülýär. Dersiň dürli temalaryny geçenimizde, gurjagyň bezelişiniň mysalynda okuwçylaryň düşünjelerini durmuşy mysallar, amaly-haşam sungatynyň nusgalyklary bilen baýlaşdyrýarys.
Döredijilikli ýaşlary terbiýeläp ýetişdirmek üçin mugallym halkyň medeniýetiniň kemala getirilişiniň taryhy köklerine ylmy esasda aralaşmaly bolýar. Munuň özi örän köp edebiýatlary okamaly, halkyň asyrlaýboýy başdan geçirenleri baradaky rowaýatlardan, edebi çeşmelerden, nusgawy şahyrlarymyzyň eserlerinden habarly bolmaly. Halkyň medeniýetine düşünmek üçin köp dil bilmeli.
Medeniýetiň halklaryň özara bähbitli durmuş-ykdysady hyzmatdaşlygynda we döwletleriň taryhy gatnaşyklarynda emele gelendigini birjikde ünsden düşürmeli däldiris. Medeniýetleriň gatnaşygynyň taryhy kökleri tutuş eýýamlary öz içine alýar. Dünýäniň bäşinji siwilizasiýasyna mirasdüşer halkymyz umumadamzat medeniýetine başda belleýşimiz ýaly, bahasyna ýetip bolmajak gymmatlyklary goşdy. Hususan-da, Gadymy Merwiň, Köneürgenjiň, Köne we Täze Nusaý galalarynyň ýadygärlikleri, "Görogly" şadessany, "Küştdepdi" milli tans hem-de ajaýyp haly sungatymyz ÝUNESKO-nyň Adamzadyň maddy däl, Bütindünýä Medeni Mirasynyň Sanawyna girizildi.
Milli bilim ulgamynda mugallymlaryň awgust maslahatlaryny geçirmek we amaly-usuly okuwlaryny guramak aýratyn ähmiýete eýedir. Hususan-da, okuwçylara bilim we terbiýe bermegiň usulyýetini kämilleşdirmek, okatmagyň medeniýetini ýokarlandyrmak, milli we dünýä tejribesini okuw işine ornaşdyrmak, sanly bilim gurşawyny täze derejelere çykarmak boýunça düýpli tejribe alyşmagyň mekdebine öwrülendigini bellemekçidiris.
Milli bilimiň häzirki ösüşi mekdebi dolandyrmagyň tejribesini ýokarlandyrmagy talap edýär. Biz munuň şeýledigini häzirki geçirilýän maslahatda örän aýdyň görýäris we aňry ýany bilen düşündirýäris. Mähriban Prezidentimiz ýurdumyzy geljekde ygtybarly dolandyryjy ýaşlary ýetişdirýändigimiz bilen mekdebi we mugallymy döwlet derejesine göterýär. Biz muny birjikde ünsden düşürmeli däldiris.
Berkarar döwletimiziň bagtyýarlyk döwründe medeni mirasa goýulýan sarpanyň barha dabaralanýandygy hemmämiziň aýdyň göz ýetirýän durmuş hakykatymyzdyr. Muny mähriban Prezidentimiziň: "Häzirki zamanda türkmen medeniýetiniň birinji derejeli wezipesi, öz öňünde beýik maksatlary goýup bilýän we oňa ýetmegi başarýan, döredijilikli, işjeň nesli terbiýeläp ýetişdirmekden ybaratdyr" diýen jümleside maşgalada, mekdepde, jemgyýetçilik gurşawynda perzentlere, nesillere berlen tälim-terbiýäniň olaryň geljekki ykbalyna düýpli täsir edýändigini aýdyň suratlandyrýar.