Ahal welaýaty
logo

Soňky täzelikler:
✦ Ylmy-amaly maslahatda ekologiýa meseleleri ara alnyp maslahatlaşyldy ✦ ✦ Türkmenistanyň futbol boýunça (U17) ýygyndy topary Daşkentde geçirilen CAFA 2025-de bürünç medala mynasyp boldular ✦ ✦ “Oguz türkmenleriniň geçmişi, şu güni we geljegi” atly halkara ylmy simpozium geçirildi ✦ ✦ Täze çagalar we ýetginjekler merkeziniň düýbi tutuldy ✦ ✦ Paýtagtymyzda Ýewropa güni mynasybetli «Parahatçylyk we ynanyşmak marafonyny» geçirildi ✦ ✦ 1-nji iýun — Çagalary goramagyň halkara güni ✦ ✦ Ylym-bilim ulgamyndaky halkara tejribeler ✦ ✦ Suratkeşiň döredijilik ylhamy ✦ ✦ Sarahs etraby 48 müň 100 tonna bugdaý hasylyny almagy maksat edinýär ✦ ✦ Nebitgaz pudagy — ykdysadyýetiň möhüm ugry ✦
Baş sahypa / Saglyk /Semizligiň sebäpleri we çözgütleri
  20.02.2025
472
Semizligiň sebäpleri we çözgütleri

Semizlik (Adipositas) – adamyň organizminde ýagyň çenden aşa ýygnanmagy bilen ýüze çykýan we saglyga uly howp salýan bir ýagdaýdyr. Bu ýagdaý dürli keselleriň döremegine sebäp bolup biler.

 

Adamyň kadaly agramyny anyklamak üçin dürli usullar bar. Mysal üçin, Brokuň formulasy arkaly boýuňyza görä kadaly agramyny hasaplamak mümkin. Meselem, boýuňyz 165 sm bolsa, kadaly agramyňyz 65 kg bolar (165 sm - 100 sm = 65 kg).

 

Semizligiň iki görnüşi bar:  

1. Iýmit bilen baglanyşykly semizlik: Nädogry iýmitlenmekden ýüze çykýar.  

2. Endokrin we nerw bozulmalary: Garmonal bozulmalar sebäp bolup biler.

 

Semizligiň derejesi adamyň agramyna görä tapawutlandyrylýar:  

- I derejesi: 20-29% kadalaşykdan artyk.  

- II derejesi: 39-49% kadalaşykdan artyk.  

- III derejesi: 59-99% kadalaşykdan artyk.  

- IV derejesi: 100% ýa-da ondan artyk.

 

Semizligiň esasy sebäpleri şulardyr:  

- Nesil yzarlama

- Endokrin bozulmalar

- Az hereketlilik

 

Semizlik dürli keselleriň döremegine sebäp bolup biler:  

- Ýürek we damar keselleri

- Diabet

- Tromboemboliki keseller

- Deri we psihososial meseleler

 

Semizligiň öňüni almak we bejermek üçin iň möhüm usul, berhiz saklamakdyr. Semiz adamlara, ýagly we kuwwatlylygy ýokary bolan iýmitleriň mukdaryny peseltmek, kletçatka we witaminlere baý iýmitleri köpeltmek maslahat berilýär. Berhizde şu talaplar ýerine ýetirilmelidir:  

- Berhizde: Belok, ýag, uglewodlar, witaminler bilen baý, kletçatka we mineral maddalar göz öňünde tutulmalydyr.  

- Suw we duz çäklendirmesi: Suwuklyk mukdary 1-1,5 litr, duz 3-5 gram aralygynda bolmaly.  

- Iýmitlenmek tapgyrlar boýunça: Iýmit 5-6 tapgyrda kabul edilmeli.

 

Semizligiň öňüni almak üçin sagdyn iýmitlenme endikleri ornaşdyrmak, hereketliligi ýokarlandyrmak we dogry durmuşy alyp barmak möhüm bolup, semizligiň we ondan döreýän keselleriň öňüni almakda esasy ýoldur.

 

Ogulgeldi Annaýewa
Myrat Garryýew adyndaky Türkmenistanyň Döwlet
lukmançylyk uniwersitetiniň Patologik fiziologiýa
kafedrasynyň mugallymy.