Ahal welaýaty
logo

Soňky täzelikler:
✦ III Halkara açyk informatika internet olimpiadasy üstünlikli geçirildi ✦ ✦ Türkmenistan bilen ÝUNFPA ýaşlar syýasatyny maslahatlaşdy ✦ ✦ Mekdep kitaphanalarynyň işi kämilleşdirilýär ✦ ✦ “Ekologiýa medeniýeti we daşky gurşawy goramak” atly medeni çäre ✦ ✦ Türkmenistan - BMG-da ýaşlar duşuşygyny guraýar ✦ ✦ Ýurdumyzyň ýokary okuw mekdepleriniň talyplarynyň arasynda iňlis dilinde geçiriljek suhangöýlük bäsleşigi ✦ ✦ Halkara parahatçylyk we ynanyşmak ýyly mynasybetli Bişkekde medeni çäre guraldy ✦ ✦ Üzärlik – tebigatyň keramatly oty ✦ ✦ Immunizasiýa hepdeligi — ilatyň saglygyny goramagyň ygtybarly ýoly ✦ ✦ Ýaş talyplaryň döredijiliginde türkmen bedewiniň waspy ✦
Baş sahypa / Gyzykly /Dünýä täsinliklerinden...
  02.06.2023
1027
Dünýä täsinliklerinden...

- Beýleki galaktikalara at beren Akmaýanyň ýoly galaktikasynyň ady grek sözünden gelip çykyp «süýtli» diýmekligi aňladýar.

- Akmaýanyň ýoly 100 milliard ýyldyzy we 200 milliard planetany öz içine alýar.

- Galaktikanyň merkezinde massa we ululyk taýdan ullakan gara deşik bar. Astronomlar şeýle zatlaryň köpüsini tapdylar, köpüsiniň ululygy günüň massasyndan 200 esse köp.

- Häzirki döwrüň maglumatlaryna görä Akmaýanyň ýoly galaktikamyz «Andromera Gallaxy» bilen tiz arada duşuşar. Ýöne bu duşuşyk 4,5 milliard ýyldan bolar diýlip meýilleşdirilýär.

- Ýer - galaktika zonasynda ýaşaýşyň merkezidir. Ol ýer tutuş galaktikadaky ýyldyzlaryň diňe 10 %-ini öz içine alýar.

- Akmaýanyň ýoly 4000 töweregi ekzoplanetany öz içine alýar. 2018-2019-nji ýyllar aralygynda 2682 ekzoplanet kesgitlendi. NASA-nyň habaryna görä häzirki wagtda 3916 tassyklanan ekzoplanet bar.

- Häzirki wagta çenli biziň galaktikamyzda 3000 töweregi planetalar ulgamy tapyldy. Güne gaty meňzeýän planeta ulgamlarynyň biri takmynan 2500 ýagtylyk ýyly uzaklygynda ýerleşen.

- Akmaýanyň ýolunyň yşygy galaktikamyzyň spiral gollarynyň bir bölegi bolan müňlerçe gowşak, göze görünmeýän ýyldyzlar sebäpli ýüze çykýar.

- Akmaýanyň ýoly galaktikada her ýylda gün massasynyň 1-2 ýyldyzy emele gelýär.

- Astronomlar 3D galaktiki kartany düzmegi başardylar. Olar galaktikanyň merkezi sebitini arahis ýaly, soňundan bolsa X  görnüşli gurluşdygyny görkezdi.

- Galaktikanyň merkezinde massa we ululyk taýdan ullakan gara deşik bar. Astronomlar şeýle zatlaryň köpüsini tapdylar, köpüsiniň ululygy günüň massasyndan 200 esse köp.

- Galaktikada her ýyl 7-ä çenli ýyldyz peýda bolýar we her 50 ýyldan uly ýyldyzlaryň biri ýarylýar. Oňa adatdan daşary ýyldyz diýilýär.

- Galaktikada ululygy we massasy boýunça meňzeş planetalar gaty az. Bu planetalarda suwuk suwuň bolmagy üçin zerur bolan temperatura režimini saklamak mümkin. Bu bolsa durmuşyň ýüze çykyp biljekdigini aňladýar.

 

Akgül SABYROWA,

Türkmen oba hojalyk institutynyň talyby.