Mälim bolşy ýaly, bahar paslynyň ilkinji aýy bolan mart aýy tebigatyň janlanýan wagtydyr. Bu döwür pasyl çalşygyna laýyklykda iýmitlenmek, köplenç ýeňil hem ter gök önümleri kabul etmek peýdaly bolup biler. Hünärmenler mart aýynda iýilmegi has peýdaly bolan gök önümleriň sanawyny beýan etdiler. Olar haýsylarka? 

Turp hem redis 

Bu önümler C witaminiň ajaýyp çeşmesidir. Jemi 100 gram gök önüm gündelik bahasynyň 40% -ini öz içine alýar. C witamini bedende erkin radikallara garşy göreşmäge we garramak, sagdyn durmuş ýörelgeleri we daşky gurşawyň toksinleri sebäpli öýjükleriň zaýalanmagynyň öňüni almaga kömek edýän antioksidantdyr. Deriniň we gan damarlarynyň sagdynlygyny saklaýan kollagen maddalary öndürmekde C witamini möhüm rol oýnaýar. Mundan başga-da, bu gök önümleri iýmek düwnük keseliniň hem öňüni alyp biler. Geň galdyryjy hakykat bolsa, turpda antifungal belok bolan RsAFP2 ýüze çykaryldy. Ol adamlarda giňden ýaýran we çiş keseline ýol açýan öýjükleriň ýok bolmagyna sebäp bolýandygyny görkezdi. Bu önümler köplenç terligine iýilýär, çünki düzümindäki C witamini gaty durnuksyz bolup, ol ýylylyk wagtynda ýok bolýar. 

Awokado 

Awokado köpler tarapyndan iň gowy görülýän önümleriň biridir. Sebäbi ol beýleki miweleriň arasynda seýrek duş gelýän sagdyn ýaglary we süýümi özüne birleşdirýär. Köpler awokadony miwe hasaplaýarlar, aslynda botanika nukdaýnazaryndan ol ir-iýmişdir. Awokado ýokumly maddalara baý: magniý, B6, C, E witaminleri we foliý turşusy köp. Awokadonyň diňe ýarysy kaliýniň gündelik bahasynyň 10% -ini öz içine alýar. Birnäçe gözlegler awokado sarp edilişini horlanmak, doýgunlygyň ýokarlanmagy we beden ýagynyň azalmagy bilen baglanyşdyrdy. Bir awokado maslahat berilýän foliý turşusynyň 27% -ini üpjün edýär. 

Nar 

Nar – kaliý, magniý, fosfor, C witamini we foliý turşusyna baýdyr. Onuň şiresi bilen birlikde, nar tohumlaryny iýmeklik hem has gowudyr, sebäbi şiräniň düzüminde süýüm we C witamini tohumdaky ýaly ýokdur. Nar iýmek, köp keselleriň döremek töwekgelçiligi bilen baglanyşykly dowamly çişmäniň öňüni alyp biler. Naryň bu täsiri ondaky punikalagin diýilýän birleşmeler bilen baglanyşyklydyr. Nar antioksidant işjeňligi bilen gönüden-göni baglanyşykly böwrek daşlarynyň emele gelmegini azaltmaga kömek edip biler. Ol böwrek daşlaryny emele getirýän oksalatyň, kalsiýniň we fosfatyň ganyň derejesini kadalaşdyrmaga kömek edýär. 

Asparagus 

Asparagusyň yzygiderli ulanylmagy gan basyşynyň peselmegine kömek edýär. Gözlegçiler, bu täsiriň gök önümdäki gan damarlaryny süýşürýän  işjeň birleşme bilen baglanyşyklydygyny çaklaýarlar. Asparagus kaliýiň ajaýyp çeşmesidir. Gözlegler, duz kabul edilmegini azaltmak bilen kaliý kabul ediş mukdaryny ýokarlandyrmagyň ýokary gan basyşyny peseltmegiň täsirli usuldygyny görkezýär. Asparagus gaýtadan işlenilende hem peýdalylygyny ýitirmeýär.

Şeýle hem ol aňsat siňdirilýän beloklaryň gowy çeşmesidir. Şonuň üçin ol türgenler we agyr fiziki zähmet bilen meşgullanýanlar üçin peýdalydyr. Ol iýlende aşgazan-içege ulgamyna girýän B witaminleri we beýleki ýokumly maddalar nerw ulgamyna oňyn täsir edýär, nerw bozulmalarynyň ösmeginiň öňüni alýar, depressiýa howpuny azaldýar. Mundan başga-da, lipid, belok we uglewod çalşygyny çaltlaşdyrýarlar.  

Serwinäz SUHAÝLOWA,

Türkmen oba hojalyk institutynyň talyby.