1950-1960-njy ýyllar aralygynda kosmos tehnologiýalaryny ösdürmek boýunça ABŞ bilen SSSR-iň arasynda ýaryş dowam edýärdi. 1957-nji ýylyň 4-nji oktýabrynda SSSR tarapyndan Ýeriň orbitasyna ýerleşdirilen ilkinji emeli hemra bolan «Sputnik 1» bütin dünýäniň ünsüni özüne çekdi. Şeýlelikde, SSSR ABŞ-a garşy kosmos gözleginde öňdeligi eýeledi.

SSSR aradan kän wagt geçmänkä ýene bir emeli hemrany kosmos goýbermegi meýilleşdirýärdi. Bu gezekki uçuş beýleki uçuşlardan üýtgeşik bolmalydy. Sebäbi «Sputnik 2» emeli hemrasy arkaly kosmosa haýsy hem bolsa bir jandary ugratmak göz öňünde tutulýardy.

Munuň üçin açlyga we ýaramsyz howa şertlerine çydamly diýlip itler dalaşgär görkezildi. Netijede, Moskwanyň köçeleriniň birinden getirilen Laýka atly it duýgudaşlygy, ýumşaklygy we akyl-paýhasy bilen taslama gatnaşýan hünärmenleriň göwnünden turupdy. Ol takmynan 6 kg agramda we takmynan 3 ýaşyndady.

Uçuryljak «Sputnik 2» emeli hemrasynda itiň özüni oňaýly duýmagy üçin şertler döredildi. Laýka uçurylmazdan öňürti gowy edilip synagdan geçirildi we taýýarlanyldy. Hasaplamalara görä, uçuş 7 gün dowam etmelidi.

1957-nji ýylyň 3-nji noýabrynda Baýkonur kosmodromyndan kosmosa ilkinji gezek haýwan goýberildi. Ol Laýka atly itdi. Uçuş wagtynda Laýka ýeterlik iýmit bilen üpjün edildi. Laýkanyň ýürek urşy, dem alyşy, gan basyşy we hereketleri hünärmenler tarapyndan uzak aralykdan syn edildi. Ýöne gynansak-da, Laýka kosmos syýahatynyň dördünji gününde käbir sebäplere görä jan berdi. Şeýle-de bolsa, Laýka - Ýeriň daşyndan aýlanan ilkinji janly jandar hökmünde öz adyny taryha ýazmagy başardy. 

Gülnäz BABALYÝEWA,

Türkmen döwlet binagärlik-gurluşyk
institutynyň talyby.